Η Καλαμωτή, ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Χίου, βρίσκεται στα νοτιοανατολικά, στον δεύτερο μεγαλύτερο και πιο εύφορο κάμπο του νησιού, 24 χλμ από την πόλη της Χίου. Αποτελεί ένα από τα Μαστιχοχώρια στο οποίο διασώζεται σε καλή κατάσταση μεσαιωνικός οικισμός.

Το τοπωνύμιο προέρχεται από τις βυζαντινές καλαμωτές, που χρησιμοποιούνταν στην καλλιέργεια του μεταξοσκώληκα, ενισχύοντας την άποψη ότι ο οικισμός αποτελούσε κέντρο σηροτροφίας.

Στους πρόποδες του λόφου του Προφήτη Ηλία στην Κώμη ανακαλύφθηκε οικισμός του 8ου αιώνα προ Χριστού, ασφαλείς ωστόσο πληροφορίες για την ίδρυση του οικισμού της σωζόμενης Καλαμωτής δεν υπάρχουν.

Ο μεσαιωνικός οικισμός δημιουργήθηκε πιθανότατα στη διάρκεια της γενουάτικης κατοχής, οπότε συνενώθηκαν τα διάσπαρτα στην κοιλάδα χωριά. Από τον 7ο μέχρι και τον 14ο αιώνα η Χίος αντιμετώπιζε απανωτές επικίνδυνες επιδρομές πειρατών. Ο παράγοντας αυτός πρέπει να συνέτεινε στη δημιουργία οχυρών και αθέατων από τη θάλασσα οικισμών, όπως το Πυργί, τα Μεστά, οι Ολύμποι και η Καλαμωτή. Στη διαμόρφωσή τους σίγουρα έπαιξε ρόλο και η γενουατική διοίκηση, με απώτερο σκοπό τη διασφάλιση των εσόδων της από το νησί.

Η κεντρική ιδέα συγκρότησης αυτών των οικισμών ήταν απλή: οι εξωτερικοί τοίχοι των περιμετρικών σπιτιών, που χτίζονταν κολλητά, σχημάτιζαν κάτι σαν συνεχές τείχος. Στις τέσσερις γωνίες χτίζονταν ισάριθμοι κυκλικοί πύργοι. Οι είσοδοι στο χωριό-φρούριο ήταν μόνο δύο. Κοντά στην Καλαμωτή κατασκευάστηκαν επιπλέον και δύο βίγλες, πύργοι που λειτουργούσαν ως σταθμοί έγκαιρης προειδοποίησης. Άλλα συναφή αρχιτεκτονικά γνωρίσματα ευδιάκριτα στην Καλαμωτή είναι οι στενοί δρόμοι, τα εγκάρσια τόξα και οι καμάρες, η πληθώρα εκκλησιών και οι συνεχείς λιθόκτιστες προσόψεις των κατοικιών. Στο κέντρο του οικισμού υπήρχε ψηλός πύργος. Τα σπίτια ήταν λιθόκτιστα, διώροφα τα περισσότερα, με το στάβλο και τους βοηθητικούς χώρους στο ισόγειο. Πάνω από τους δρόμους υπήρχαν δωμάτια σπιτιών που στηρίζονταν σε ημικυλινδρικούς θόλους, ενώ τα δώματα των σπιτιών βρίσκονταν στο ίδιο σχεδόν ύψος, για να διευκολύνουν τη διαφυγή των κατοίκων.

Η πολεοδομική οργάνωση του οικισμού διακρίνεται από ορθολογικό σχεδιασμό. Από τις πύλες του οικισμού ξεκινούν δύο κεντρικοί δρόμοι που καταλήγουν στην  πλατεία. Δεν υπάρχουν αδιέξοδα ή δρόμοι με στροφές που θα προκαλούσαν σύγχυση σε κρίσιμες στιγμές. Αξιοσημείωτο ήταν και το σύστημα αποχέτευσης: μικρά κενά μεταξύ των σπιτιών σχημάτιζαν επιμήκεις αυλακώσεις, τις στενάδες, που αποχέτευαν τα λύματα.

Μετά την πτώση της Χίου στα χέρια των Οθωμανών, η Καλαμωτή αποτέλεσε διοικητικό κέντρο των Μαστιχοχωρίων και έδρα του Τούρκου διοικητή.

Η Κώμη, το επίνειο της Καλαμωτής 3,5 χλμ νοτιότερα, είναι από τα δημοφιλέστερα θέρετρα της Χίου. Στα ανατολικά αμέσως μετά την Κώμη βρίσκεται η παραλία Της γριάς ο φούρνος με ακτή από βότσαλο. Άλλες αξιόλογες παραλίες σε μικρή απόσταση είναι o Λιλικάς και το Βίρι.

Σημεία ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για τον επισκέπτη είναι: ο Βαρβακάς, το κέντρο του οικισμού, και η χωροεκκλησιά της Αγίας Παρασκευής. Αξιόλογες είναι και οι υπόλοιπες εκκλησίες του χωριού, καθώς και τα πάνω από τριάντα εξωκλήσια στην ευρύτερη περιοχή. Χαρακτηριστικότερο είναι η Παναγιά η Αγρελωπούσαινα. Βόρεια της Καλαμωτής βρίσκεται η Παναγία η Σικελιά. Από τον ναό του Προφήτη Ηλία στην κορυφή του ομώνυμου λόφου μπορεί κανείς να απολαύσει αλησμόνητη θέα.

Χάρτης