Ο Καταρράκτης είναι παραθαλάσσιο χωριό της νοτιοανατολικής Χίου 15 χλμ από τη Χώρα του νησιού. Στη σημερινή θέση του χωριού δεν διακρίνεται ίχνος καταρράκτη που να δικαιολογεί το τοπωνύμιο, μόνο ένας μικρός χείμαρρος που έρχεται από την κατεύθυνση των Διδύμων. Το παλιό χωριό όμως ήταν χτισμένο ψηλότερα στην ίδια πλαγιά. Παλαιότατη πηγή παραδίδει ότι κοντά στο χωριό λειτουργούσε προ του 1822 νερόμυλος, κάτι που ίσως δικαιολογεί το όνομα του οικισμού.

Μνημονεύεται συχνά από τους Γενουάτες για το κάστρο του, τελευταία λέξη της οχυρωματικής τέχνης της εποχής. Από το κάστρο δεν σώζεται σχεδόν τίποτε πλέον, ιδίως μετά τον σεισμό του 1881. Διέθετε διπλό περίβολο και τάφρο, επιβλητικό πύργο και εκκλησίες, αν και ήταν μάλλον μικρής χωρητικότητας.

Ο παλαιός οικισμός αξίζει μια επίσκεψη για τα ερειπωμένα μεσαιωνικά σπίτια και τους ναούς του, με πιο γνωστό αυτόν του Αγίου Ιωάννη Αργέντη του 14ου αιώνα με το αξιομνημόνευτο ξύλινο τέμπλο του.

Μετά την καταστροφή του 1822 το χωριό ξαναχτίστηκε στην παραλία, όπου προϋπήρχε ο βυζαντινός οικισμός Φαλερού ή Αφαλερού. Έτσι, ο Καταρράκτης είναι ένα από τα λίγα παραθαλάσσια χωριά της Χίου.

Ο ενοριακός ναός, η “χωριοεκκλησιά”, του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου είναι χτισμένος πάνω στον ομώνυμο βυζαντινό ναό του Φαλερού. Στο χωριό υπάρχει επίσης παλιός ναός του Ταξιάρχη.

Οι κάτοικοι του Καταρράκτη ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία και το ψάρεμα. Ο Καταρράκτης προσφέρει περίπατο στην προκυμαία και καφέ ή φαγητό σε γραφικά καφενεία, εστιατόρια και παραδοσιακές ψαροταβέρνες. Για μπάνιο προσφέρεται η γειτονική παραλία. Ο ερασιτέχνης ψαράς θα βρεθεί εδώ στο στοιχείο του, ιδιαίτερα αν αναζητεί λαχταριστά χταπόδια και καβούρια.

Ιδιαίτερο αξιοθέατο αποτελεί ο βυθισμένος οικισμός σε μικρή απόσταση από την παραλία. Σε ημέρες απόλυτης νηνεμίας διακρίνονται εύκολα στον βυθό τα εκτεταμένα ερείπια αρχαίου οικισμού.

Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν δύο μικρά μοναστήρια, η Μονή Χαλάνδρων κοντά στη Μέσα Διδύμα και η “Παναγιά το Ρουχούνι” ή Παναγιά η Ρουχουνιώτισσα, βυζαντινή Μονή σε κατάφυτη τοποθεσία πλούσια σε νερά κοντά στο χωριό Παγίδα. Ρουχούνι κατά μία εκδοχή ονομαζόταν ο παλαιός οικισμός του Καταρράκτη, πριν μεταφερθεί στην παραλία.

Χάρτης